Nhân giống vô tính cây Thủy Tùng

Ngày 26/10, thạc sỹ Trần Vinh, Phó viện trưởng Viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên cho biết: Đề tài “Nghiên cứu đặc đểm sinh học, sinh thái và nhân giống, bảo tồn thủy tùng tại Việt Nam” do ông làm chủ nhiệm được thực hiện từ năm 2007 đến nay đã có những kết quả thành công bước đầu trong việc nhân giống vô tính cây thủy tùng, mở ra những hy vọng cho việc bảo tồn và phát triển loài cây sắp bị tuyệt chủng này.

Ông Vinh và các cộng sự đã thực hiện các phương pháp nhân giống vô tính là: dâm hom, nuôi cấy mô và ghép gốc trên dòng cây cùng loài. Kết quả là cả 3 phương pháp trên đều có thể cho thủy tùng sinh sản được. Phương pháp dâm hom đã cho ra rễ với tỷ lệ 17%, tuy nhiên do chưa tìm được thổ nhưỡng phù hợp nên khi chuyển từ bầu thí nghiệm ra trồng ở môi trường tự nhiên thì tỷ lệ chết rất cao (khoảng 99%). Đối với phương pháp cấy mô, đến nay đã tìm được một số công thức khử trùng mô và xác định được phương pháp tạo chồi hiệu quả, hiện đang thực hiện giai đoạn tìm phương pháp tạo rễ trong phòng thí nghiệm. Khả quan nhất là phương pháp ghép chồi trên gốc cùng loài. Các nhà khoa học đã chọn gốc cây bụt mọc – là loại cây được cho là có họ hàng gần gũi nhất với thủy tùng – được ươm từ hạt nhập khẩu ở Mỹ về để thực hiện ghép chồi thủy tùng, kết quả tỷ lệ sống đạt trên 70% và sau khi di thực ra môi trường tự nhiên vẫn phát triển tốt. Cũng trong khuôn khổ để tài này, các nhà khoa học đã tìm hiểu hiện tượng hạt thủy tùng không nảy mầm được là do nón (hoa) đực của cây bị rụng trước khi nón cái đến kỳ thụ phấn.

Thủy tùng còn gọi là thông nước, tên khoa học là Glyptostrobus pensilis, xuất hiện cáh đây khoảng 10 triệu năm; là loài cây gỗ lớn, cao tới 25m, đường kính nhiều cây trên 1,3m. Thủy tùng được ghi trong Sách đỏ Việt Nam và thế giới thuộc nhóm IA, có giá trị đặc biệt về khoa học, môi trường, đang có nguy cơ diệt chủng cao. Hiện trên thế giới chỉ còn tồn tại 2 quần thể thủy tùng mọc tự nhiên với gần 150 cây con sót lại. Nhóm các nhà khoa học của Viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên cũng đã thực hiện điều tra, nghiên cứu quá trình sinh trưởng cũng như công tác bảo tồn thủy tùng. Kết quả cho thấy: các quần thể thủy tùng còn lại tồn tại theo dạng quần thể nhỏ, mật độ 40 – 50 cây/1.000m2 khiến sự giao thoa thụ phấn không thể thực hiện; các quần thể thủy tùng này cũng đang bị thoái hóa nghiêm trọng, môi trường sống bị biến đổi khiến các cây thủy tùng còn lại không thể sinh trưởng, phát triển nên có nguy cơ chết dần. Hiện tại, do công tác bảo vệ không tốt nên vẫn xảy ra tình trạng chặt trộm cây sống, khiến nguy cơ tuyệt chủng càng cao hơn.

Theo thạc sỹ Trần Vinh, Chủ nhiệm đề tài khoa học nói trên, mặc dù đã đạt được một số kết quả khả quan trong việc nhân giống vô tính thủy tùng, nhưng đây cũng chỉ là những nghiên cứu bước đầu được thực hiện trong phòng thí nghiệm. Để việc bảo tồn, nhân giống thủy tùng có hiệu quả thì cần một đề tài cấp nhà nước, một dự án đủ lớn cả về tài chính lẫn khoa học kỹ thuật và phải bảo tồn những quần thể gốc còn lại thì mới có thể cứu vãn được thủy tùng trước nguy cơ tuyệt chủng./.